Dünya Uyku Derneği ev sahipliğinde 2008 yılından beri kutlanan Dünya Uyku Günü uyku sağlığı farkındalığını artırmak amacıyla oluşturulmuş uluslararası düzeyde tanınan bir etkinlik.  Dünya Uyku Günü, bu yıl uyku sağlığına vurgu yapmak ve geliştirmek için “Sleep Equity for Global Health” yani “Küresel Sağlık için Uykuda Eşitlik” temasıyla kutlanacak. Kulağa daha güzel geldiği için eşitlik kelimesi kullanılmakla birlikte, adalet kelimesiyle aynı anlama gelmediğini biliyoruz. Uyku sağlığında adalet, herkesin ihtiyaçlarına göre, fiziksel ve ruhsal sağlığını iyileştiren yeterli uyku süresi ve uyku kalitesine ulaşmak konusunda eşit fırsatlara sahip olduğu durumu tanımlamakta.

Sosyo-ekolojik çerçeveden bakıldığında bireysel, aile, okul çevresi, iş ortamı ve topluma ait kısmen değiştirilebilir özellikler kişinin uyku sağlığını birbirleriyle etkileşimli olarak etkilemekte. Örneğin ailenin geliri, bireyin cinsiyeti, yaşanılan coğrafya, ışık, ısı, ses, hava kalitesi gibi çevresel etmenler, güvenlikle ilgili duyulan stres, kaygı uyku süresini ve kalitesini olumsuz etkileyebilmekte. Genel sağlığın önemli bir göstergesi olan uyku sağlığındaki ciddi eşitsizlikler dünya genelinde toplumlar arasında sürmekte ve bu durum sağlıkta eşitsizlikleri pekiştirmekte. Uyku tıpkı beslenme, fiziksel aktivite gibi sağlık için en temel gereksinimlerden biri olduğundan herkesin yeterli uykuya erişimi sağlanmalı.

Sağlıklı uykunun hafıza ve öğrenmenin desteklenmesi, bağışıklık sisteminin desteklenmesi gibi pek çok olumlu etkisinin yanı sıra, yetersiz ve kalitesiz uykunun obesite, insülin direnci, bağışıklık sisteminin zayıflaması, dikkatte azalma, bilişsel fonksiyonların etkilenmesi gibi pek çok olumsuz etkileri bulunmakta.  

Önceki yıllarda uyku araştırmalarında bilim insanları hastalık odaklı dar bir yelpazedeki uyku bozukluklarına odaklanma eğilimindeyken, artık sağlık odaklı bütünsel bir yaklaşım sunulmakta. Uyku sağlığıyla neyi kastediyoruz? Sadece yaşına göre önerilen sürede uyumak yeterli mi? Hayır uyku sağlığının diğer boyutlarının da karşılanması gerekiyor. Uyku sağlığı, süresinin yanı sıra, düzen, yatakta uykuda geçirilen süre, uykunun zamanlaması, gün içerisinde uyanıklık ve uykudan duyulan tatmin gibi çok boyutlu bir çerçevede değerlendirilmekte.

Prof. Dr .Perran Boran

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Sosyal Pediatri BD

Sosyal Pediatri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi

Dünya Uyku Akademisi Fakülte üyesi