DOÇ. DR. FEYZA KOÇ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI
SOSYAL PEDİATRİ BİLİM DALI

COVID-19 salgını yaşadığımız bu günlerde aşıların toplum için en önemli koruyucu sağlık hizmetlerinden birisi olduğu bir kez daha anlaşılmıştır. Aşı ile bireyler ciddi ve ölüm riski olan hastalıklardan korunmaktadır.  Ayrıca toplumun yaygın aşılanması ile pek çok hastalığın görülme sıklığı azalır ve hatta hastalıkların kökü kazınabilir (Örn: Çiçek). 

Okulların açılması ile birlikte pek çok çocuğun aynı ortamda bulunması COVID-19 ve diğer pek çok bulaşıcı hastalığın yayılmasına neden olabilir. COVID-19’a karşı aşı henüz olmadığı için bu hastalığa karşı tedbirler alınarak (maske-sosyal mesafe- el yıkama vb) korunma sağlanmaya çalışılacaktır. Ancak diğer bazı bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en iyi yolu aşıdır. Aşı ile önlenebilecek önemli çocukluk enfeksiyonları arasında difteri, boğmaca, tetanos, polio, H. İnfluenza tip B, pnömokok, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, hepatit A-B, influenza, rotavirüs ve meningokok yer almaktadır. Türkiye Ulusal Aşı Şeması bu hastalıkların pek çoğuna karşı  kullanılan aşıları içermektedir (influenza, rotavirüs ve meningokok aşıları özel olarak uygulanmaktadır). Bu nedenle okula başlayacak çocukların öncelikle eksik aşılarının olup olmadığı kontrol edilmeli ve eksik aşıları varsa mutlaka tamamlanmalıdır. 

Son zamanlarda pnömokok (zatürre) ve influenza (grip) aşılamasının önemi üzerinde durulmaktadır. Öncelikle belirtmek gereklidir ki bu aşılar COVID-19’a karşı koruyucu olmayacaktır. Ancak çocuklarda pnömokok ve influenzanın neden olabileceği ciddi hastalıklara (zatürre, otit vb) karşı koruyucu olması açısından çok önemli aşılardır. 

Pnömokok aşılamasında polisakkarit ve konjuge olmak üzere 2 farklı aşı kullanılmaktadır. Konjuge aşının rutin olarak 2-59 ay arasındaki tüm çocuklara yapılması önerilir. Konjuge aşı (7 bileşenli) ülkemizde ilk olarak Kasım 2008’de ulusal aşı programına eklenmiştir, Nisan 2011’den sonra 13 bileşenli olarak aşı şemasına devam edilmiştir (1).  Çocukluk çağı aşılamasında konjuge pnömokok aşısı yapılan çocuklara ve bir nedenden dolayı aşısı yapılamamış 6 yaş üstündeki çocuklara (risk grubunda değil ise) ayrıca aşı yapılmasına gerek yoktur.  Ancak çocukların risk grubunda yer alması durumunda konjuge aşı ile birlikte 23 bileşenli polisakkarit aşı (˃2 yaş çocuklara)  kullanılarak aşı şeması düzenlenmelidir. Bu risk gruplarında kalp hastalığı (siyanotik konjenital kalp hastalığı, kardiyak yetmezlik), kronik akciğer hastalığı (astım hastaları da dahil), kronik böbrek yetmezliği, diabetes mellitus,  BOS kaçağı, kohlear implant, orak hücreli anemi-hemoglobinopatiler,  fonksiyonel  ya  da  anatomik  aspleni (dalak yokluğu),  HIV  enfeksiyonu,   immün sistemin baskılanması (nefrotik sendrom, radyoterapi, kemoterapi alınması, solid  organ  transplantasyonu),  konjenital -edinsel  immun  yetmezlikler,  multiple miyelom, kronik karaciğer hastalığı olan çocuklar  yer almaktadır (2). 

Bu dönemde önemli olduğu vurgulanan diğer bir aşı influenza aşısıdır. Aşının tüm bireylerin ihtiyacını karşılayamayacak kadar fazla olmadığı durumlarda öncelikli olan risk gruplarına aşı yapılması gereklidir. Dünya Sağlık Örgütü ve Amerika Enfeksiyon Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) bu öncelikli risk gruplarını; sağlık çalışanları, ˃50 yaş bireyler, 6-59 ay çocuklar, hamileler, kronik hastalığı olanlar (akciğer-astım dahil, böbrek, kalp, nöroloji, hematoloji, karaciğer, metabolizma-diabetes mellitus dahil hastalıkları), bağışıklığı baskılanmış bireyler, huzur evinde ve uzun dönem bakım evlerinde kalanlar, vücut kitle indexi ˃40 olanlar şeklinde bildirmiştir (3-5). Ülkemiz için influenza aşılamasında gelecek olan aşı sayısı çok önemli olmakla birlikte öncelikle aşı yapılması önerilen 6-59 ay ve kronik hastalığı olan çocuklar mutlaka grip aşısı ile aşılanmalıdır. 

Sonuç olarak bu zor günlerde okula gidecek olan tüm çocukların aşıların tam olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli, özel durumu olanların (eksik aşı, risk grupları vb) aşı gereksinimleri belirlenmeli ve aşı uygulamaları en kısa zamanda tamamlanmalıdır. 

Kaynaklar

1. Taşar M.A. Pnömokok Aşısı . İçinde: Gökçay G.,Beyzaova B. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. Nobel Tıp Kitabevleri, 2017, İstanbul, syf. 528-35, 45-12. 
2. Risk grubu aşılamaları. 2017. https://asirehberi.saglik.gov.tr/uploads/2017-genelgeler/risk/2risk-grubu-asilamalari-ek-risk-grubu-asilamalari-1-2.html (erişim tarihi: 21.09.2020)
3. Immunization schedules. https://www.cdc.gov/vaccines/schedules/hcp/imz/adult.html (erişim tarihi: 21.09.2020)
4. WHO SAGE seasonal influenza vaccination recommendations during the COVID-19 Pandemic.https://www.who.int/immunization/policy/position_papers/Interim_SAGE_influe nza_vaccination_recommendations.pdf?ua=1 (erişim tarihi: 21.09.2020)
5. Prevention and control of seasonal influenza with vaccines: Recommendations of the Advisory

Committee on Immunization Practices — United States, 2020–21 Influenza Season. Recommendations and Reports / August 21, 2020 / 69(8);1–24. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/rr/rr6908a1.htm. Erişim tarihi: 21.09.2020.